İslam'ın üçüncü şartı olan zekât, yıllık asgari miktarda tasarruf eden her Müslüman'ın bağışlaması gereken zorunlu bir sadakadır. Her yıl, Müslümanların bu yıllık tasarruf miktarlarının %2,5'ini bağışlamaları gerekmektedir.
Zekât, Kur'an-ı Kerim'de belirtilen sekiz hak sahibi kategori için geçerlidir: "Sadaka ancak fakirler ve muhtaçlar ve onları toplayanlar içindir [Zekât], kalpleri barışacak olanlar, esirler, borçlular, Allah yolunda olanlar ve yolda kalanlar...". Bugünün mültecileri ve ülkeleri içinde yerinden edilmiş kişiler bu kategorilerden en az dördüne girmektedir: yoksullar, muhtaçlar, borçlular ve yolcular.
Mülteci Zekât Fonu, uygun mültecilere ve yerinden edilmiş kişilere yardımcı olmak için zekâtın (ve sadakanın) gücünden yararlanan güvenilir, uyumlu ve etkili bir mekanizmadır. BM Mülteciler Örgütü’nün, başka hiçbir gelir veya destek kaynağı olmayan dullar ve çocukları (kadın reisli haneler) dahil olmak üzere, ihtiyaç sahibi savunmasız mülteci ve ülkeleri içinde yerinden edilmiş ailelere yardım etmesini sağlamayı amaçlamaktadır.
BM Mülteciler Örgütü’nün Mülteci Zekât Fonu, önde gelen İslam alimleri ve kurumlarından 17 fetva ve destek aldı ve örgütü zekât katkılarının meşru bir alıcısı olarak onayladı. Bunlar arasında Uluslararası İslami Fıkıh Akademisi (IIFA) ve El-Ezher İslami Araştırma Akademisi bulunmaktadır. Bu fetvalar, fonun yönetim temellerini oluşturuyor. Tüm fetvaları buradan okuyabilirsiniz.
Mülteci Zekât Fonu'nun yönetiminin üç ayağı bulunuyor: mali yönetim, zekât uyumu ve değerlendirme ve izleme. Bu başlıklar hakkında daha fazla bilgiye buradan ulaşabilirsiniz. BM Mülteciler Örgütü 2023 yılında; Asya, Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesi ve Afrika'daki 18 ülkedeki mültecilere ve ülkeleri içinde yerinden edilmiş kişilere zekât katkıları dağıttı. Daha fazla bilgiyi burada yer alan kamuya açık raporlarımızda bulabilirsiniz.
BM Mülteciler Örgütü, 2023 yılında Asya, Orta Doğu ve Kuzey Afrika ve Afrika'daki 18 ülkede mültecilere ve ülkeleri içinde yerinden edilmiş kişilere zekât bağışları dağıttı. Daha fazla bilgiyi burada bulunan kamuya açık raporlarımızda bulabilirsiniz.
BM Mülteciler Örgütü’nün Mülteci Zekât Fonu, alınan fetvalara dayanarak %100 zekât dağıtım politikası izlemektedir. Örgüt, Mülteci Zekât Fonu'ndan gelen zekât katkılarını nakit yardımı veya mal dağıtımı olarak dağıtır ve bu yardımın mülkiyetinin yararlanıcılara devredilmesini garanti eder . Bu programlar, okul ekipmanlarının, barınma malzemelerinin ve yararlanıcıların küçük bir işletme kurmasına olanak tanıyan öğelerin dağıtımını içerir. Nakit yardımı, mülteci veya yerinden edilmiş ailelerin temel ihtiyaçlarını karşılamalarına ve onurlu bir şekilde yaşamalarına yardımcı olmanın en etkili yollarından biri olmaya devam ediyor.
BM Mülteciler Örgütü’nün Mülteci Zekât Fonu'nu desteklemek için aldığı fetvaların çoğu, örgütün zekât katkılarından ücret veya ücret kesintisi yapmamasını tavsiye ediyor. Örgüt, fetva tavsiyelerine uymayı taahhüt ettiğinden, örgütün küresel olarak aldığı tüm bağışlar için standart %6,5 olan dolaylı destek maliyetlerini ve çevrim içi bağış ücretlerini, zekât dışı bütçemizden karşılıyoruz.
Bu, insani yardım programlarımızın koordinasyonu ve uygulanmasıyla ilgili genel giderleri karşılamamıza yardımcı olmak için küresel olarak aldığımız herhangi bir katkıya uyguladığımız standart %6,5'tir. Zekât bağışları için %100 dağıtım politikası izliyoruz, yani herhangi bir yüzde düşmeyerek katkıların %100'ünün doğrudan mültecilere ve zekât almaya uygun yararlanıcılara gitmesini sağlıyoruz.
Güveniniz ve dünya çapında binlerce zekât bağışçısının güveni sayesinde, Mülteci Zekât Fonu aracılığıyla yapılan zekât katkılarının sayısı arttı ve mülteciler ve yerinden edilmiş kişiler üzerindeki etkisi Orta Doğu ve Kuzey Afrika, Asya ve Afrika'daki birçok ülkeye yayıldı. BM Mülteciler Örgütü’nün şimdi bu katkıların dağıtım maliyetlerini karşılama konusunda desteğe ihtiyacı var. Bu nedenle zekât bağışçılarına, zekât katkılarını %6,5 sadaka bağışı ile tamamlamayı düşünmelerini öneriyoruz. Bu, %100 zekât dağıtım politikamızı sürdürmemize ve fetvalara uymamıza yardımcı olacaktır.
BM Mülteciler Örgütü, zekât katkılarını yönetme ve dağıtma şeklini yöneten 17 fetva almıştır ve örgütün aldığı en önemli tavsiyelerden biri, BM Mülteciler Örgütü zekâtın amil'i (yöneticisi)' olarak kabul edilmediğinden, herhangi bir ücret veya ücret kesintisi yapılmamasıdır.
Hayır, düşmez. BM Mülteciler Örgütü bu masrafları kendi bütçesinden karşılar.
BM Mülteciler Örgütü, 2017'den bu yana Mülteci Zekât Fonu aracılığıyla yapılan sadaka bağışlarını 22 ülkede yerinden edilmiş ailelerin yararına programlar uygulamak için kullandı: Afganistan, Bangladeş, Çad, Endonezya, Etiyopya, Hindistan, İran, Kenya, Lübnan, Malezya, Moritanya, Namibya, Nijerya, Pakistan, Sudan, Suriye, Tunus, Ukrayna, Uganda, Ürdün, Yemen, Yunanistan.
UNHCR, 2022'de Afganistan, Bangladeş, Yunanistan, Hindistan, İran, Ürdün, Kenya, Lübnan, Malezya, Namibya, Nijerya, Pakistan, Tunus, Ukrayna ve Yemen'deki yerinden edilmiş ihtiyaç sahibi ailelerin yardımına koşan programları yürütmek için Mülteci Zekât Fonu aracılığıyla verilen Sadaka bağışlarını kullandı. Sadaka bağışları giveing.unhcr.org/en, sadaka jariyah bağışları ise giveing.unhcr.org/en/sadaqah adresi üzerinden yapılabilir.
Nakit yardım programı, BM Mülteciler Örgütü’nün Orta Doğu ve Kuzey Afrika, Afrika ve Asya'daki birçok ülkede geniş bir nakit dağıtım ağı aracılığıyla uyguladığı en önemli insani yardım programlarından biridir. ATM'ler, iris taramaları ve mobil cüzdanlar gibi teknolojiler, en uygun mültecilere ve yerinden edilmiş kişilere zekât dahil nakit katkılar sağlamak için kullanılır.
Yürütülen yıllık nakit sonrası dağıtım takip uygulamaları sayesinde UNHCR, alıcıların nakitlerini sürekli olarak temel ihtiyaçlara harcadıklarını ortaya çıkardı. Mülteciler ve yerinden edilmiş kişiler, diğer temel ihtiyaçların yanı sıra, nakit yardımını öncelikli olarak kira, gıda, sağlık ve borç geri ödemesi gibi ihtiyaçlarını karşılamak için kullanıyor. Nakit yardımı programı, yalnızca en çok ihtiyaç sahibi aileleri tahliyeden kurtarmakla kalmadı, tıbbi masrafların karşılanmasına, çocuk işçiliğinin ve diğer sömürücü çalışma koşullarının önüne geçilmesine de yardımcı oldu. Birçok aile çocuklarını bu sayede okula gönderebildi ve altında ezildikleri borçlarının bir kısmını ödeyebildi. En savunmasız durumdaki ailelere yapılan nakit yardımı, UNHCR onların kendi ayakları üzerinde durmalarına yardımcı olana veya onlar için başka kalıcı çözümler bulana kadar kesilmeyecek.
Zekât katkılarının hedefi bağışçı tarafından belirlenir. BM Mülteciler Örgütü, bağışın ulaştığı her ilgili ülkede, mülteciler ve yerinden edilmiş kişiler arasındaki uygun yararlanıcıları belirlemek için kapsamlı bir kırılganlık değerlendirme çerçevesi izlemektedir. Bir bağışçı zekâtın nerede harcanacağına karar vermeyi BM Mülteciler Örgütü’ne bırakırsa, ihtiyaçlara, özümseme kapasitesine ve diğer kriterlere göre belirli bir operasyon seçilir.
Mülteci Zekât Fonu, kolaylık, hız ve şeffaflık için dijital katkılara odaklanıyor. Bununla birlikte, zekâtınızı Cenevre'deki özel bir faizsiz banka hesabına da aktarabilirsiniz:
Evet, BM Mülteciler Örgütü her yıl iki kez (biri yıl ortası ve biri yıllık) Mülteci Zekât Fonu aracılığıyla yapılan zekât ve sadaka bağışlarının etkisi, bunların nasıl ve nerede dağıtıldığı ve yararlanıcı sayısı hakkında raporlar yayınlamaktadır. En son raporu buradan, önceki tüm raporları ise buradan okuyabilirsiniz.
BM Mülteciler Örgütü, hükümetlerden fon almaktadır; ancak, küresel olarak mülteciler ve yerinden edilmiş kişilerin sayısındaki benzeri görülmemiş artış ve bununla birlikte insani ihtiyaçlarındaki artış nedeniyle, bu fon, yerinden edilme krizlerine insani müdahaledeki önemli çalışmalarımızın tamamını kapsamamaktadır. Bu eksikliği, örgütün mültecilerin ve yerinden edilmiş kişilerin acil insani ihtiyaçlarının bir kısmını karşılamasına olanak tanıyan Mülteci Zekât Fonu gibi yenilikçi programlarla karşılamaya çalışıyoruz.
Zekât uygulamanızda, giriş bilgilerinizde kullandığınız e-posta adresini kullanarak yaptığınız bağışların geçmişini görebilirsiniz. Farklı bir e-posta adresi altında kayıtlı başka bağışlarınız varsa lütfen care@unhcr.org adresinden bizimle iletişime geçin.